کشف مکان گمشده نبرد معروف اسکندر مقدونی با ایرانیان باستان در ترکیه

پژوهشگران ممکن است سرانجام محل نبرد گرانیکوس که اسکندر مقدونی در آن علیه امپراتوری ایران جنگید، شناسایی کرده باشند. این محوطه در حدود ۱۰ کیلومتری شمال شهر بیگا در شمال غربی ترکیه واقع شده است.

در سال ۳۳۴ پیش از میلاد، نیروهای اسکندر ایرانیان را شکست دادند و به این صورت موفق شدند با گشودن مسیر خود در قلمرو ایران، به اعماق خاورمیانه پیشروی کنند. ریحان کورپه، استاد باستا‌ن‌شناسی دانشگاه ۱۸ مارس چاناک قلعه و سرپرست تیم پژوهشی به لایوساینس گفت:

نبرد گرانیکوس نه تنها یکی از نقاط عطف در زندگی اسکندر بود که عنوان «کبیر» را برای او به ارمغان آورد، بلکه لحظه‌ای مهم در تاریخ جهان محسوب می‌شد.

یافته‌ی پژوهشگران کاملا جدید نیست. هاینریش کیپرت، جغرافیدان و باستان‌شناس آلمانی که در قرن نوزدهم محوطه‌ی اطراف شهر بیگا را مورد مطالعه قرار داده بود، پیشنهاد کرده بود که این منطقه ممکن است محل نبرد گرانیکوس باشد. اما تیم کورپه اکنون شواهد دیگری را در حمایت از پیشنهاد کیپرت کشف کرده است.

نکته قابل توجه این است که گروه پژوهشی بقایای شهر باستانی هرمایون را شناسایی کرد که براساس سوابق باستانی، آخرین اردوگاه اسکندر قبل از نبرد بوده است. پژوهشگران آزمایش‌های ژئومورفولوژیکی را برای بازسازی مناظر اطرف در زمان جنگ انجام دادند و دریافتند مسیر رودخانه‌ی گرانیکوس از زمان اسکندر اندکی تغییر کرده است. آن‌ها همچنین دریافتند که برخی از مناطق در زمان زمان اسکندر باتلاقی بوده و بنابراین با توصیف میدان نبرد همخوانی ندارد. این امر آن‌ها را قادر ساخت این مکان‌ها را به عنوان میدان نبرد رد کنند.

اسناد باستانی حاکی از آن است که اسکندر، مزدوران یونانی ایرانی را روی تپه‌ای مستقر کرده بود. گروه پژوهشی نیز تپه‌ای را شناسایی کرده که کشاورزان محلی در آن گورهایی همراه با سلاح یافته‌اند که ممکن است به دوران اسکندر بازگردد. برای مثال، در سال ۲۰۲۴، کشاورزان هنگام شخم‌زدن زمین در دامنه جنوبی تپه، بقایای استخوان‌های انسانی را پیدا کردند. پس از بررسی این استخوان‌ها توسط پژوهشگران، مشخص شد که این استخوان‌ها متعلق به مردی بالغ است.

طبق گفته کورپه، چون در نزدیکی استخوان‌ها نشانه‌های معمول قبر (مثل سنگ قبر یا آثار باستانی همراه) پیدا نشده است، به‌نظر می‌رسد این محل بخشی از گورستان رسمی نباشد. اما برای فهمیدن اینکه این فرد در چه زمانی زندگی می‌کرده و علت مرگش چه بوده است، باید بررسی‌های بیشتری انجام شود.

گراهام رایتسون، استاد تاریخ دانشگاه ایالتی داکوتای جنوبی که در مطالعه جدید مشارکتی نداشت، یافته‌های پژوهشگران را جالب خواند و گفت: «هیجان‌انگیز است که آن‌ها معتقدند محل نبرد گرانیکوس شناسایی شده است. حالا باید چند سال دیگر صبر کنیم تا ببینیم چه اشیایی از حفاری‌های سالانه کشف می‌شوند.»

تیم کورپه قصد دارد بررسی‌های ژئوفیزیکی و حفاری‌های مختلف انجام دهد تا ایده‌ی بهتری از آنچه زیر زمین قرار دارد، به دست آورد.