فلسفه گرفتن فال حافظ چیست؟
شب یلدا، بلندترین شب سال، فرصتی است برای گردهمایی، گفت‌وگو و غرق شدن در حال و هوای جادویی فرهنگ ایرانی. در میان آیینهای این شب، فال گرفتن از دیوان حافظ جایگاه ویژه‌ای دارد. اما چرا این سنت تا این حد محبوب است؟ فلسفه این سنت دیرینه در چیست؟ در این مطلب با فلسفه گرفتن فال حافظ و بسیاری نکات مربوط به آن بیشتر آشنا خواهید شد.
اولین فال حافظ چگونه گرفته شد؟
در زمان بررسی تاریخچه شب یلدا و گرفتن فال حافظ، با روایات متفاوتی مواجه خواهیم شد. یکی از روایاتی که بسیاری آن را صحیح می‌پندارند این است که اولین فال حافظ، ساعاتی پس از مرگ او گرفته شده است. ادوارد براون در کتاب تاریخ ادبیات ایران گفته که پس از فوت حافظ، عده‌ای او را تکفیر کردند و قصد داشتند از دفن او در گورستان مصلی جلوگیری کنند. همین موضوع باعث ایجاد اختلاف شد. برای حل مشکل تصمیم گرفته شد که با تفأل به اشعار خود او، تصمیم بگیرند.
در این زمان تمام اشعار حافظ را نوشتند و در سبدی ریختند. کودکی یکی از این اشعار را برداشت و آنچه عجیب بود، شعری بود که در این فال وجود داشت. این شعر را در ادامه با هم می‌خوانیم.
«کنون که می‌دمد از بوستان نسیم بهشت
من و شراب فرح بخش و یار حور سرشت
مکن به نامه سیاهی ملامت من مست
که آگه است که تقدیر بر سرش چه نوشت؟
قدم دریغ مدار از جنازه حافظ
که گرچه غرق گناهست، می‌رود به بهشت»
از این داستان به عنوان یکی از مهم‌ترین مواردی که باعث شده تا تفأل به حافظ از آن زمان رایج شود، یاد می‌کنند.
فلسفه گرفتن فال حافظ در یلدا چیست؟
گرفتن فال حافظ به عنوان یک سنت ایرانی، در طول تاریخ همواره مورد توجه بوده است. به ویژه در شب یلدا، بلندترین شب سال، گرفتن فال حافظ، یکی از رسوم مهم ایرانیان محسوب می‌شود. باید بدانید که در شب یلدا حافظ خوانی، تفأل به حافظ و شاهنامه‌خوانی از زمان قدیم رواج داشته است. در این شب بزرگان فامیل برای حاضران فال می‌گرفتند و اشعار حافظ را می‌خواندند. جشن شب یلدا با مراسم و آداب خاصی همراه است و بسیاری برای آن خریدهای متفاوتی انجام می‌دهند.
انجام این خرید‌ها با استفاده از تخفیفات یلدایی به‌صرفه‌تر خواهد بود و باعث خواهد شد این شب را به شکلی جذاب‌تر برگزار کنید. اما فلسفۀ گرفتن فال حافظ چیست؟ در ادامه با برخی از مهم‌ترین دلایلی که این سنت هنوز پابرجا مانده آشنا خواهید شد.
۱- ارتباط عرفانی حافظ
از حافظ با لقب لسان‌الغیب به معنی زبان غیب یا کسی که از غیب خبر می‌دهد، یاد می‌کنند. این لقب بیان‌گر باور عمیقی است که مردم به توانایی او در درک اسرار هستی دارند. بسیاری بر این باورند که دیوان حافظ همچون آیینهای است که بازتابی از حال و احوال درونی فرد را نمایان می‌سازد. گرفتن فال حافظ به نوعی جستجوی پاسخ از سوی این شاعر عارف است که گویی از ورای زمان و مکان، پیام‌هایی از عالم معنا برای ما به ارمغان می‌آورد.
این باور عرفانی به دلیل محتوای اشعار حافظ است که سرشار از رمز و راز، نمادها و مفاهیم چندلایه است. به همین دلیل، فال حافظ نه تنها یک پیش‌بینی آینده بلکه سفری به عمق ناخودآگاه انسان تلقی می‌شود. هر کس در اشعار حافظ، معنایی متناسب با نیاز و حال خود می‌یابد که این امر بر رمزآلود بودن این سنت تأکید می‌کند.
۲- پیوند با فرهنگ ایرانی
فال گرفتن از دیوان حافظ یکی از جلوه‌های بارز پیوند عمیق ایرانیان با فرهنگ و ادبیاتشان است. در طول تاریخ، ایرانیان از اشعار شاعران بزرگ خود همچون حافظ، سعدی، مولوی و فردوسی برای بیان احساسات، آموزش و حتی راهنمایی استفاده کرده‌اند. حافظ جایگاه ویژه‌ای در قلب این فرهنگ دارد، چرا که اشعار او به شکلی هنرمندانه زندگی را در تمام پیچیدگی‌هایش به تصویر می‌کشد.
۳- افزایش امید و تسکین روانی
یکی از فلسفه‌های مهم گرفتن فال حافظ، ایجاد آرامش روانی و امید در لحظات سختی و تردید است. انسان‌ها همواره در جستجوی نشانه‌ها و پیام‌هایی از آینده بوده‌اند تا بتوانند تصمیمات بهتری بگیرند یا بر مشکلات فائق آیند. فال حافظ، با زبان شاعرانه و دلنشین خود، نوعی تسکین برای ذهن و روح فراهم می‌آورد. حافظ در اشعارش همواره از امید، عشق و تجدید حیات سخن می‌گوید.
حتی اگر شرایط دشوار باشد، پیام‌های او نوعی دلگرمی به انسان می‌دهند که «این نیز بگذرد» و جهان در نهایت روی خوش نشان خواهد داد. به این ترتیب، گرفتن فال حافظ می‌تواند ابزاری برای کاهش استرس و افزایش امید به آینده باشد.
آشنایی با نحوۀ گرفتن فال حافظ
تفأل به حضرت حافظ یکی از سنت‌های قدیمی و زیبای ایرانیان است. این سنت که می‌توان آن را در مراسم شب یلدا نیز قرار داد، میان ایرانیان محبوبیت بالایی دارد. اما چگونه می‌توان فال حافظ گرفت؟ برای گرفتن فال حافظ باید ابتدا برای حافظ فاتحه‌ای خواند و سپس نیت کرد. در نیت خود باید مشخص کنید که چه سؤالی در ذهن دارید؟ به چه چیزی فکر می‌کنید؟ پس از آن دیوان حافظ را به صورت تصادفی باز کنید. شعری که برای شما باز شده، فال شما خواهد بود.
اما باید بدانید که تفسیر فال حافظ نیاز به دقت و شناخت اشعار حافظ دارد. هر بیت از شعر می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد و تفسیر آن بسته به شرایط و نیت فرد متفاوت خواهد بود. برای درک بهتر فال توجه به کلمات کلیدی که به نیت شما ارتباط دارند، می‌تواند راهگشا باشد.
جمع‌بندی
فال گرفتن از دیوان حافظ در شب یلدا، تنها یک رسم نیست، بلکه آیینی است که پلی میان قلب‌ها و جان‌ها می‌سازد. در این شب بلند که سرشار از قصه، نور و امید است، اشعار حافظ همچون چراغی به درونمان تابیده و ما را به عمق احساسات، آرزوها و تردیدهایمان راهنمایی می‌کند. فال حافظ در یلدا، یادآور این است که زندگی، با همه پیچیدگی‌هایش، سرشار از زیبایی و حکمت است.
این سنت دیرینه نه‌تنها فرصتی برای تفکر و تعمق فردی، بلکه لحظه‌ای برای همدلی و اتحاد جمعی است، جایی که هر بیت، پنجره‌ای به سوی امید و معنا می‌گشاید. همچنین آشنایی با بازی و سرگرمی های مناسب شب یلدا می‌توان بر میزان جذابیت این شب برای کودکان و نوجوانان افزود تا کانون خانواده از این شب بیشترین بهره را ببرد.
